قدس آنلاین- مشکلات نشر در کشور گویا نهایت ندارد؛ مشکلاتی که تنها شامل ۲ یا ۳ سرفصل نیست؛ مشکلاتی که همه فعالان عرصه نشر - از مؤلفان و نویسندگان گرفته تا دست‌اندرکاران چاپ و نشر- بسیاری از آن‌ها را کاملاً می‌شناسند و با آن مواجهند. اما آنچه می‌تواند سبب ارزیابی مشکلات و سپس رفع آن‌ها شود، توجه به جزئیات بیشتر است.
به عنوان مثال، چند سالی است که تعداد زیادی از ناشران بوِیژه ناشران جدیدالورود به عرصه نشر کشور برخی از داستان‌نویسان، مترجمان و شاعران را برای بررسی و کارشناسی آثار مناسب برای چاپ استخدام کرده‌اند. به گفته برخی از کارشناسان، این موضوع باعث می‌شود کارشناسی شعر و داستان در انتشاراتی‌ها با دیدگاهی فنی و کارشناسی انجام شود. اما از طرف دیگر برخی معتقدند این اقدام نتیجه خوبی در بر ندارد زیرا سبب می‌شود برخی شاعران با دخالت‌دادن رقابت‌های ادبی، بعضی از آثار خوب را از چرخه داوری خارج کنند و اعمال نظر شخصی کنند. حتی برخی شاعران که آثاری را به ناشران برای چاپ داده‌اند، مدعی شده‌اند که برخی نمونه‌های مشابه سروده‌های خود را در شعرهای شاعران کارشناس مشاهده کرده‌اند!
البته مشکلات نشر آن‌قدر زیاد است که شاید این مسائل در برابر آن‌ها ناچیز جلوه کند اما اندیشیدن راهکاری برای کاهش آسیب‌ها، شاید بتواند تأثیری هرچند اندک بر عرصه نشر کشور داشته باشد.
عدم توجه به اخلاق و انسانیت
علیرضا راهب، شاعر، ترانه‌سرا و منتقد ادبی که به واسطه فعالیت حرفه ای در حوزه شعر و مدیریت نشست‌های تخصصی شعر و ترانه همواره معضلات و مشکلات عرصه نشر را رصد کرده است و آن‌ها را با اهالی رسانه برای اطلاع‌رسانی به مسئولین و جامعه نشر در میان می‌گذارد، در این باره از آنچه عدم توجه انتشارات نوپا به اخلاق و انسانیت در چاپ آثار ادبی می‌نامد، انتقاد می‌کند.
این شاعر و منتقد با اشاره به اینکه شاعران کارمند در انتشارات برای ارزش‌گذاری آثار ادبی داوران مناسبی نیستند، می‌گوید: بارها ثابت شده که آثاری در انتشارات‌ها چاپ می‌شوند یا در اولویت چاپ قرار دارند که آثار خودِ شاعران کارمند در انتشاراتی‌ها هستند.
او که شاعر مجموعه‌اشعاری همچون «دو استکان عرق چهل‌گیاه» است، ادامه می‌دهد: متأسفانه برخی از انتشاراتی‌هایی که به چاپ آثار شاعران کارمند خود می‌پردازند، برای آن‌ها سهمیه قرار می‌دهند و اگر برخی شاعران بخواهند آثارشان در مراحل زودترِ چاپ قرار گیرد، از آن‌ها درخواست مبالغی حدود ۴ یا ۵ میلیون و شاید هم بیشتر می‌کنند.
راهب به آسیب دیگری نیز در این حوزه اشاره می‌کند و آن، کنار گذاشته‌شدن مجموعه‌های شعر خوب و باکیفیت در این‌گونه انتشاراتی‌هاست. وی از چاپ‌نشدن کتاب‌های خوب شاعران در برخی از انتشاراتی‌ها انتقاد می‌کند و می‌افزاید: آثار خوب به دست انتشارات‌ها می‌رسد، اما آن‌هایی که کتاب‌ها را ارزیابی می‌کنند، متأسفانه آثار مذکور را به دلیل اینکه کتاب‌های خودشان در اولویت چاپ قرار گیرد، کنار می‌گذارند.
وی یکی از معضلات ناشرانی که با این تفکر پیش می‌روند را عدم توجه به اخلاق و انسانیت توصیف می‌کند و می‌گوید: متأسفانه شاعران کارمند در انتشاراتی‌ها، کتاب‌های قوی را به بهانه‌های مختلف در مراحل چاپ منتظر نگه می‌دارند و به‌تازگی نیز بهانه جدیدی پیدا کرده اند و آن، مهلت‌دادن ۳ ساله به مؤلفان برای رفع اشکالات آثار است!
شاعر مجموعه «عشق پاره‌وقت» متذکر می‌شود: مشکل بعدی در این عرصه آن است که حتی اگر شاعران دیگر با انتشارات در این باره اختلاف داشته باشند، انتشارات مذکور به جای افراد بی‌طرف، دوستان شاعران را برای بررسی و کارشناسی آثار استخدام می‌کنند تا شاعران مخالف با معضل چاپ کتاب‌های ضعیف نتوانند در این زمینه اظهار نظر یا مخالفت کنند.
رشد قارچ‌گونه ناشران
این نظریه‌پرداز ادبی برگزاری نمایشگاه کتاب را یک نوع چپاول فرهنگی می‌داند و بیان می‌کند: علت این موضوع آن است که ناشران تلاش می‌کنند کتاب‌های بیشتری را از مسیرهای نادرست بفروشند.
راهب با اشاره به اینکه هر شاعر یا نویسنده‌ای می‌تواند برای افزایش رونق اقتصادی زندگی خود فعالیت اقتصادی آزاد داشته باشد، اظهار می‌دارد: متأسفانه یکی از مشکلات مهم در نمایشگاه کتاب، قرارگرفتن مؤلف یا شاعر کتاب در پشت گیشه غرفه انتشاراتی است. به این ترتیب شاعران به وسیله‌ای برای فروش آثار انتشارات به مردم تبدیل می‌شوند.
او ادامه می‌دهد: متأسفانه اگر فردی ناآشنا با حوزه چاپ به غرفه مذکور مراجعه کند و از فروشنده یا شاعر برای خرید کتاب راهنمایی بخواهد، ممکن است شاعر یا مؤلف به جای راهنمایی درست مخاطب و ارائه کتاب‌های مرتبط با خواسته وی، چندین کتاب بی‌ارزش با قیمت گزاف را به مشتری بفروشند و به‌اصطلاح بیاندازد.
این شاعر و ترانه‌سرا از این مدهای زشت که چند سالی است در جامعه نشر خودنمایی می‌کند، انتقاد می‌کند و می‌گوید: این موضوع یکی از دلایل چپاول فرهنگی در نمایشگاه‌های کتاب است.
راهب یکی از دلایل مشکلات ایجادشده در سال‌های اخیر در عرصه نشر را رشد قارچ‌گونه انتشارات می‌داند و ادامه می‌دهد: در قدیم، ناشران به فکر جمع‌کردن پول نبودند. هنوز نیز بسیاری از ناشران قدیمی هستند که با توجه به این مهم، اخلاق و انسانیت را در درجه اول کار خود قرار می‌دهند و برای آن‌ها حفظ شرافت و حیثیت نشر از جمع‌کردن پول اهمیت بیشتری دارد.
این نظریه‌پرداز ادبی با بیان اینکه متأسفانه برخی از انتشارات نوپا برای افزایش درآمد خود حقه‌ها و نقشه‌های بسیاری را برای مؤلفان و شاعران پیاده می‌کنند، متذکر می‌شود: به نظر می‌رسد مسئولین فرهنگی قبل از اینکه مجوزی به ناشران نوپا دهند، توجه به اخلاق و انسانیت را از آن‌ها به صورت کتبی بخواهند. با توجه اینکه متأسفانه از نظر برخی از ناشران، شاعرانی برای چاپ آثار اولویت دارند که همه نوع مطالب را در فضای مجازی انتشار می‌دهند. این گونه ناشران افراد فعال در این عرصه را آدم‌هایی هوشمند در فضای مجازی می‌دانند و متأسفانه آثار ضعیف و سخیف آن‌ها را چاپ می‌کنند در حالی که این آثار برای چاپ اصلاً مناسب نیست. به نظر می‌رسد مسئولان بدون هیچ نظارتی به انتشاراتی‌ها مجوز می‌دهند و آن‌ها را به جان مردم و جامعه نشر می‌اندازند در حالی که باید نظارت جدی بر روند فعالیت انتشارات انجام شود.
نظر شما